Herkesin vücudunda bir böbrek vardır. Tıpkı vücudun diğer kısımları gibi, böbrek olarak da adlandırılan bu organın da vücudu sağlıklı tutmak için kendi kısmı ve çalışma şekli vardır. Böbrek hastalığından daha kolay kaçınmak için önce işlevinden nasıl çalıştığına kadar böbreğin anatomisini tanımlayın.
İnsan böbrek anatomisi
Böbrekler, kanı filtreleme işlevi gören vücudun önemli organlarından biridir. Bu fasulye şeklindeki organ, sırtın kas duvarı boyunca bulunur (karın boşluğunun arka kası).
Genel olarak, böbrekler bir yumruk büyüklüğündedir ve bir çift üreter, bir mesane ve bir üretra ile donatılmıştır. Böbreğin üç kısmı idrarı vücuttan dışarı atmak için çalışır.
İnsanların sol tarafı sağ böbreğe göre biraz daha yüksek olan bir çift böbreğe sahiptir. Bunun nedeni, sağ böbreği zorlayan karaciğerin varlığıdır.
Böbrekler ayrıca kaburgalar ve sırt kasları tarafından korunur. Bu sırada yağ dokusu (yağ dokusu) böbrekleri çevreler ve böbrekler için koruyucu bir yastık görevi görür.
Böbrek anatomisi, en dıştan başlayarak içeriye doğru renal korteks, renal medulla ve renal pelvis olmak üzere üç kısma ayrılır.
1. Böbrek korteksi
Böbreğin en dış kısmına korteks denir. Renal korteks genellikle bir renal kapsül ve organın iç yapılarını hasardan korumaya yarayan bir yağ tabakası ile çevrilidir.
2. Böbrek medullası
Medulla hassas böbrek dokusudur. Böbreğin bu kısmı, nefronları ve tübülleri içeren küçük yapılar olan Henle halkası ve böbrek piramitlerinden oluşur. Bu tübüller, idrara giren ve böbreklerden çıkan sıvıları taşıma işlevi görür.
3. Böbrek pelvisi
Renal pelvise ilişkin bir açıklama yapılmadan renal anatominin tartışılması tamamlanmış sayılmaz. Renal pelvis huni şeklinde bir boşluktur ve böbreğin en iç kısmında bulunur. Böbreğin bu kısmı, mesaneye giden sıvılar için bir yol görevi görür.
Renal pelvisin ilk kısmı şunları içerir: kaliks Bu, sıvıyı mesaneye gitmeden önce toplayan küçük, fincan şeklinde bir odadır. Daha sonra sıvı, sıvıyı mesaneye boşaltan küçük bir delik olan hiluma girer.
Böbrek fonksiyonu
Böbreğin anatomisini tartıştıktan sonra 12 cm uzunluğa ve 6 cm genişliğe sahip olan bu organın işlevlerini tanımak da önemlidir. Böylece böbrek sağlığını koruyabilir ve hastalık riskini azaltabilirsiniz.
Tıpkı diğer organlar gibi, böbrekler de bir kişinin hayatta kalmasında önemli bir rol oynar. Bunun nedeni, böbreklerin temel işlevi, hem gıdalardan, ilaçlardan hem de toksik maddelerden gelen atık ve sıvıları vücuttan filtrelemektir.
Normalde böbrekler her gün 120-150 litre kanı süzebilir. Kanın filtrelenmesi genellikle 1-2 litre idrarla atılması gereken 2 litre atık üretir.
Böbrekleri bir çift üreter, mesane ve üretra ile donatan şey budur.
Atıkları vücuttan atmanın yanı sıra, böbrekler vücudun ihtiyaç duyduğu amino asitler, sodyum, şeker ve diğer besinler gibi maddeleri de yeniden emer. Böbrek fonksiyonu, her böbreğin tepesinde bulunan adrenal bezlerden de etkilenir.
Adrenal bezler daha sonra kalsiyumu idrardan kan damarlarına emen bir hormon olan aldosteron hormonunu üretir. Böylece vücut tarafından tekrar kullanılabilir.
Kanın süzülmesinden sorumlu hormonlara ek olarak, böbrekler ayrıca vücut için daha az önemli olmayan başka hormonlar da üretir, yani:
- Kemik iliğini kırmızı kan hücreleri üretmesi için uyaran bir hormon olan eritropoietin (EPO),
- Renin, kan basıncını kontrol eden bir hormon
- Kalsitriol, sağlıklı kemiklerin korunmasına yardımcı olan aktif D vitamini formu.
böbrekler nasıl çalışır
Kaynak: Batı İttifakı Her sağlıklı böbrek, kanın süzülmesinde rol oynayan böbreğin anatomik kısmı olan yaklaşık bir milyon nefrondan oluşur. Nefronlar, kanı filtreleme işlevine ek olarak, besinleri de parçalar ve filtrelenen sonuçlardan atıkların dağılmasına yardımcı olur.
Genel olarak, her nefronun bir filtresi (filtresi), yani glomerulus ve tübüller vardır. Böbreğin korteks ve medulla bölgesinden geçen kısmı dört aşamada çalışır:
ilk aşama
Her böbrek anatomisi, kanı filtrelemek ve atılacak atık ve fazla sıvı içeren idrarı üretmek için birbiriyle çalışır. Böbreklerin yapacağı ilk adım kanı filtrelemektir.
Kanın süzülme işlemine genellikle renal korpüskülün (malpighi gövdesi) bir parçası olan bir filtre olan glomerulus yardımcı olur. Aorttan renal arterler yoluyla Malpighi gövdesine akan kan süzülecek.
Bu filtreden çıkan kalıntıya birincil idrar denir. Birincil idrar genellikle su, glikoz, tuz ve üre içerir. Üç bileşik, Bowman'ın kapsülüne girecek ve geçici olarak saklanacak.
İkinci sahne
Bowman kapsülünde depolanan birincil idrar daha sonra toplama kanalına taşınır. Toplama kanalına giderken, idrar oluşumu süreci, yeniden emilim aşamasında gerçekleşir.
Yani, glikoz, amino asitler ve belirli tuzlar gibi hala kullanılabilecek maddeler yeniden emilecektir. Bu yeniden emilim, proksimal tübül ve Henle halkası tarafından gerçekleştirilir.
Bu işlem daha sonra genellikle yüksek düzeyde üre içeren ikincil idrar üretir.
Üçüncü aşama
Böbrek fonksiyonunun düzgün çalışması için adımlar sadece ikincil idrar üretmek değildir. Maddelerin atılımı (büyütme) böbrek anatomisinin işleyişinin son aşamasıdır.
Üretilen ikincil idrar, distal tübüle akacaktır. Bu işlem, vücudun ihtiyaç duymadığı maddeleri dışarı atmayı amaçlayan kılcal damarlardan geçecektir.
Böylece vücut tarafından atılacak olan idrar, kanın süzülmesi sonucunda da oluşabilmektedir.
dördüncü aşama
Mesane dolduğunda, beyne hemen tuvalete gitmenizi söyleyen bir sinyal gönderilir. Mesane boşaldıktan sonra idrar, mesane bölümünde bulunan üretra yoluyla vücuttan dışarı akar.
Çeşitli böbrek hastalıkları
Böbreğin anatomisini tanımak önemlidir. Bu, iyi bir böbrek sağlığınızı koruyabilmeniz ve böbrek hastalığı riskinin azalması için gereklidir.
Böbreklerinize iyi bakmazsanız, böbrek hastalığı riskiniz artar. Bunun nedeni, böbrek hasarının başlangıçta, hastalık özel tedavi gerektiren ileri bir aşamaya girene kadar herhangi bir belirtiye neden olmamasıdır.
İşte böbreklerle ilgili ve bilmeniz gereken bazı hastalıklar.
böbrek polikistik
Bu böbrek hastalığına genetik bir bozukluk neden olur. Böbrek polikistleri böbreklerde kistler oluşturarak böbrek yetmezliğine yol açabilir.
Böbrek taşı
Böbrek taşları, böbreklerde oluşan veya idrar taşı olarak bilinen kristallerdir. Bu kayalar genellikle kendiliğinden çıkabilir. Çok büyükse, böbrek taşları idrar yolunu tıkamamak için özel bakım gerektirir.
glomerülonefrit
Glomerülonefrit, glomerulusun veya kanı süzen küçük kan damarlarının iltihaplanmasıdır. Glomerül ile ilgili bir sorun varsa, böbrekler kanı düzgün bir şekilde filtreleyemez ve bu da böbrek yetmezliğine yol açabilir.
Akut böbrek hasarı
Akut böbrek hasarı, böbrekler aniden çalışmayı bıraktığında meydana gelir. Bu durum hızla oluşur ve böbrek hastalığının rahatsız edici semptomlarını üreten sıvı ve atık ürünlerin birikmesine neden olabilir.
Kronik böbrek yetmezliği
3 aydan uzun süredir böbrek hastalığı semptomlarınız varsa, kronik böbrek yetmezliğiniz olabilir. Bu, böbrek fonksiyonunun artık atıkları filtreleyemediği, vücuttaki su miktarını ve kandaki tuz ve kalsiyum seviyelerini kontrol edemediği anlamına gelir.
Derhal tedavi edilmezse ciddi komplikasyonlar ortaya çıkabilir ve yaşamı tehdit edebilir. Bunun nedeni, böbrek fonksiyonunun, hayatta kalmak için diyaliz ve böbrek nakli gibi böbrek tedavisi gerektirecek kadar dramatik bir şekilde azalmasıdır.
Diğer böbrek hastalığı
Yukarıda bahsedilen böbrek problemlerinden bazılarının dışında, insanlarda oldukça yaygın olan çeşitli böbrek hastalıkları vardır, yani:
- böbrek enfeksiyonu (piyelonefrit),
- şişmiş böbrekler (hidronefroz) ve
- Böbrek kanseri.
Böbrekler vücut anatomisinin en önemli parçalarından biridir. Böbreğin bir parçası hasar görürse, sağlığı ve yaşam kalitesini etkiler. Bu nedenle özellikle risk altındaki kişilerin rutin böbrek muayenelerinin yapılması önerilir.
